З пачатку цяпла тысячы школьнікаў адпраўляюцца на адпачынак у лагеры працы і адпачынку, у вёскі, на дачы. Апынуўшыся на прыродзе, хлопцы радуюцца магчымасці пайсці ў турыстычны паход, пагуляць, паскакаць, пабегаць. Добра, калі ўсё гэта адбываецца пад кантролем дарослых, але калі яго няма, дзіця можа атрымаць траўму. Практыка паказвае, што ў дзяцей, якія адпачываюць арганізавана, напрыклад, у аздараўленчым лагеры, траўмы адбываюцца ў 4,5 разы радзей.
У хлопчыкаў яны сустракаюцца ў 3-3,5 разы часцей, чым у дзяўчынак, пры гэтым колькасць траўмаў павялічваецца з узростам. Паколькі траўмы – гэта пашкоджанні арганізма ў выніку вонкавага ўздзеяння, то большасць з іх можна прадухіліць. Мы самі здольныя паўплываць на абставіны, якія прыводзяць да розных пашкоджанняў.
У структуры дзіцячага летняга траўматызму пераважаюць бытавыя траўмы. Прычына іх вельмі разнастайная: апёкі, раненні вострымі прадметамі, падзенні і іншыя. Пашкоджанні часцей за ўсё носяць характар паверхневых раненняў, удараў, расцяжэнняў. Частка дзяцей мае патрэбу ў стацыянарным лячэнні ў сувязі з пераломамі, апёкамі, страсенне галаўнога мозгу.
У летні перыяд у дзяцей узрастае частата ранак, удараў, пераломаў, пашкоджанняў органаў грудной і брушной паражнін, чэрапна-мазгавых траўмаў, атрыманых у дварах, на вуліцы. Устаноўлена, што кожнай узроставай групе ўласцівыя свае найбольш тыповыя прычыны пашкоджанняў і травманебяспечныя сітуацыі, абумоўленыя асаблівасцямі псіха-фізічнага і эмацыйнага развіцця. Дзеці ва ўзросце 5-7 гадоў, захапляючыся гульнёй, губляюць над сабой кантроль, менавіта таму яны часцей за ўсё атрымліваюць траўмы ў такіх сітуацыях.
Дзеці 7-14 гадоў радзей атрымліваюць пашкоджанні ў кватэры. Смага даследчай дзейнасці цягне іх на вуліцу, часам у зусім непадыходныя для прагулак месцы – будаўнічыя пляцоўкі, захламленыя двары і пусткі. Імпульсіўнасць, схільнасць да свавольстваў нярэдка робяць іх удзельнікамі адчайных гульняў, звязаных з агнём, пагонямі па дахах хлявоў, скачкамі з вялікай вышыні і інш. У гэтай узроставай групе 78% траўмаў дзеці атрымліваюць у дварах, на вуліцах і толькі 22% – у памяшканнях.
У летні час зонай павышанай небяспекі становяцца дзіцячыя пляцоўкі, асабліва арэлі, у асноўным недагледжаныя: стойкі расхістваюцца, металічныя перакладзіны слабеюць, сядзенні трэскаюцца. Усё гэта багата траўмамі. Пасля падзення з арэляў тыповай памылкай з’яўляецца спроба ўстаць на ногі, якая прыводзіць да атрымання дадатковага ўдару.
Варта ўважліва паставіцца да катання і скачках на скейтах. Гэты працэс часта цягне за сабой траўмы галавы, пашкоджанні спіны, жывата. Каб гэтага не здарылася, трэба набыць і выкарыстоўваць пры катанні накаленнікі, налакотнікі і шлем.
У апошні час усё большай папулярнасцю ў хлопчыкаў і дзяўчынак карыстаецца катанне на ролікавых каньках і лыжах. Яно прыносіць вялікае задавальненне, але трэба памятаць, што пажадана катацца на ролерных трасах або на вельмі роўным дарожным пакрыцці, абавязкова карыстацца ахоўным абсталяваннем (шлем, пратэктары для кісцей, локцяў, каленаў). Пры падзенні магчымыя сур’ёзныя ўдары, і часцей за ўсё суставаў рук, перадплечча, калені.
Небяспечныя і апёкі полымем, якія найбольш часта назіраюцца ў хлопцаў сярэдняга і старэйшага ўзросту ў час гульняў з вогненебяспечнымі прадметамі і паблізу вогнішчаў.
Сур’ёзную заклапочанасць выклікаюць удары электрычным токам, якія прыводзяць не толькі да глыбокіх апёкаў, але і да астаноўкі сэрца, дыхання, што патрабуе неадкладнага правядзення рэанімацыйных мерапрыемстваў. Прычына часта крыецца ў няспраўнай праводцы і электрапрыборах, за рамонт якіх бяруцца самі хлопцы, не валодаючы дастатковымі навыкамі і ведамі тэхнікі бяспекі.
Дзеці пакутуюць таксама ад укусаў хатніх жывёл (котак, сабак). Такія раны, як правіла, дрэнна гояцца. Папакутаваўшы ад зубоў жывёлы, неабходна адразу ж прамыць рану моцным мыльным растворам і неадкладна звярнуцца да лекара. Нават калі жывёла выглядае вонкава здаровай, яна можа быць хворай на шаленства. Пытанне аб неабходнасці прышчэпак вырашае ўрач.
Выязджаючы з дзецьмі на дачу, у вёску, на прыроду, пазнаёмце іх з асаблівасцямі мясцовасці. Калі лясы вакол багністыя, то ў старых пнёў, у зарасніках верасу, брусніцы, у нізкім хмызняку можна натрапіць на ядавітую змяю – гадзюку. Раскажыце дзецям, якія атрутныя расліны могуць сустрэцца ў дадзенай мясцовасці, растлумачце, чаму нельга спрабаваць незнаёмыя ягады, браць у рот лісце, піць ваду з незнаёмых крыніц і паверхневых вадаёмаў.
У летні перыяд адзначаецца павелічэнне колькасці падзенняў з неабгароджаных і не абароненых сеткамі вокнаў, з балконаў і лоджый. Гэтыя траўмы адрозніваюцца найбольшым цяжарам і часта прыводзяць да смяротнага зыходу.
Асаблівай увагі заслугоўвае траўматызм пры яздзе на роварах. Палова падобных пашкоджанняў прыпадае на дзяцей 10-14 гадоў. Характар траўмаў разнастайны: ад лёгкіх ранак да вельмі цяжкіх камбінаваных пашкоджанняў. Непасрэднай прычынай цяжкіх калецтваў з’яўляюцца наезды і сутыкненні з рухомым транспартам.
Траўмы, нанесеныя дзецям транспартнымі сродкамі, сустракаюцца рэдка, аднак яны лічацца самымі цяжкімі. Асноўнай прычынай узнікнення ДТЗ з удзелам дзяцей часцяком з’яўляюцца іх паводзіны, якія не ўлічваюць патрабаванні правілаў дарожнага руху: пераход праезнай часткі ва неўстаноўленым месцы, ігнараванне сігналаў святлафора, адсутнасць на адзенні, заплечніках, торбах святловяртальных элементаў. Дзіцячы дарожна-транспартны траўматызм мае ярка выяўленую сезоннасць – найбольшая колькасць ДТЗ адбываецца ў летні час, калі ў дзяцей шмат вольнага часу, яны застаюцца без кантролю з боку дарослых.
Існуе памылковае меркаванне, што зберагчы дзіця ад траўмаў можна толькі суцэльнымі забаронамі. Гэта не так. Дзецям патрэбна свабода, прастор для творчасці, у гульнях у іх фарміруецца характар, воля, фізічныя якасці. Рух стымулюе развіццё думкі. Задача дарослых – ня змагацца з фізіялагічна апраўданай актыўнасцю, а адцягваць дзяцей ад рызыкоўных свавольстваў, запаўняць іх вольны час разумнымі гульнямі, а таксама навучыць прадбачыць траўманебяспечныя сітуацыі.
Па дадзеных Сусветнай арганізацыі аховы здароўя, кожны чацвёрты траўміраваны – дзіця. Штогод у Беларусі атрымліваюць траўмы больш за 750 тыс. жыхароў, з іх 120 тыс. (15%) – дзеці.
Спецыяліст СПіВА Савецкага РАНС Таццяна Бычанок
разгарнуць » / « згарнуць